در نشستی تخصصی مطرح شد؛
لزوم انحصارزدایی از مجوز داروخانه ها
یک کارشناس اقتصادی اظهار داشت: داروخانه قسمتی از سیستم سلامت کشور است. ما با هدف جلوگیری از انحصارمجوز می دهیم تا منافع تعدادی از بین نرود اما خود این مجوز ابزاری می شود تا عده ای انحصار ایجاد کنند.
به گزارش لباس نو به نقل از مهر، حسام الدین شریف نیا امروز در نشست تخصصی "انحصار یا نظامات فراگیر دسترسی به داروخانه" درباب وضعیت دسترسی مردم به داروخانه عنوان کرد: در کشور یکی از اتفاقات بعد از انقلاب، دسترسی جغرافیایی مناسب نسبت به بسیاری از کشورها به دارو بود. داروخانه قسمتی از سیستم سلامت کشور است. پس برای سیاست گذار غیر از ایجاد عدالت در دسترسی هدف دیگری در نوشتن بخشنامه نباید وجود داشته باشد. در بررسی کلی دو نگاه به این مقوله وجود دارد، یکی نگاه صنفی و دیگری نگاه سیاست گذار است. نگاه سیاست گذار در هر شرایط باید فارغ از دید صنوف باشد.
استاد اقتصاد دارو افزود: اتفاقی که سابق بر این وجود داشت این بود که دو محدودیت اساسی در بخشنامه داروخانه ها داشتیم. یکی محدودیت جمعیتی و دیگری جغرافیایی. محدودیت اول از نظر بنده کمکی به مردم نمی نماید. ولی محدودیت دوم حاکی از این است که امکان دارد به دلیلهای مختلف داروخانه ها در یک منطقه تجمع پیدا کنند و این با دسترسی عادلانه مردم به داروخانه منافات دارد. در یک مطالعه در سال ۹۸ دریافتیم برمبنای سه شاخص، شهر تهران وضعیت خیلی مطلوبی در زمینه توزیع ندارد لیکن در کل کشور به ویژه استان هایی مانند بوشهر و هرمزگان وضعیت توزیع کارخانه بسیار پایینی داریم. بدین سبب سیاست مذکور کارا نبوده و به ایجاد دسترسی عادلانه برای همه مردم نرسیده است. در حقیقت عبارت انحصار دارو را می توان در همین مقوله محدودیت جمعیتی دید.
تنظیم بازار نیز ابزار مختلف دارد که یکی از آن مجوزدهی است. گاهی اوقات هدف نظارت است اما فقط به مجوز منوط می شود
بازار دارو بطور قطع به تنظیم گری احتیاج دارد
مرتضی زمانیان در مورد فلسفه وجود مجوز تأسیس شغل از سمت حاکمیت اظهار داشت: اساساً در کشور شاهد کج فهمی نسبت به مفهوم مجوز هستیم. ما نیاز به یک تنظیم گری داریم. برای اینکه اگر همه آحاد جامعه بخواهند آزادانه فعالیت کنند، منافع عمومی به خطر می افتد. برای مثال اگر سازمان غذا و دارو بر داروها نظارت نداشته باشد در نتیجه اعتماد مردم به داروها از بین می رود و بازار شکست می خورد. پس حاکمیت باید دخالت کند. تنظیم بازار نیز ابزار مختلف دارد که یکی از آن مجوزدهی است. گاهی اوقات هدف نظارت است اما فقط به مجوز منوط می شود. وقتی این مفاهیم به هم می خورد مجوز برای ما واجب می شود در صورتیکه گاهی نیازی به آن نیست.
استادیار دانشکده مدیریت دانشگاه خواجه نصیر اضافه کرد: ما مجوز می دهیم به علت جلوگیری از انحصار تا منافع جمع از بین نرود اما خود این مجوز ابزاری می شود در دست کسانی که انحصار ایجاد می کنند. مجوزها بسته به اینکه مربوط به چه بازاری است سقف مختلفی دارد. برای نمونه برای مجوز رانندگی سقفی وجود ندارد ولی در مسائل زیست محیطی بطور قطع سقف مجوز لازم است. بدین سبب مشکل ما این است که این مجوزدهی قائده مند نشده است و در نتیجه تبدیل به یک ابزار سلیقه ای برای رانت می شود. داروخانه مثال خوب این معضل است. برای اینکه ماده ۴ بخشنامه درباب نصاب جمعیتی مشخصاً بارز است اما در بعضی حوزه ها همین مصادیق نیز بارز نیست و جلب توجه نمی کند بدین سبب کسی متوجه مشکل آنها نمی گردد و در خفا باقی می ماند.
هم در تعداد داروساز و هم داروخانه کمبود داریم
شریف نیا در توضیحی پیرامون تأثیر انحصار داروخانه بر تعداد داروخانه های کشور عنوان کرد: توزیع داروسازها در کشور به دلیلهای مختلف ناهمگون بوده است به نحوی که سابقا ۵۳ داروساز در هر ۱۰۰ هزار نفر بوده ولی در استانهای محروم تعداد داروسازها کمتر از ۲۰ داروساز نیز وجود دارد. داروخانه هم همین نسبت را دارد و در استانهای محروم داروخانه های خیلی کمی داریم. یک مشکل دیگر ما این است که برمبنای ارز دولتی وارد بازار دارو می شویم. در صورتیکه در کشورهای دیگر بازار دارویی بزرگ تری دارند برای اینکه از مفهوم ارز دولتی به دور هستند.
نیاز یک بازار قابل اندازه گیری نیست
زمانیان در پاسخ به این سؤال که آیا دولت وظیفه این را دارد که حفظ سود داروخانه ها را تامین کند توضیح داد: دولت باید بستر فعالیت سالم را فراهم آورد. این سیستم وقتی به غایت می رسد که در ابعاد مختلف قدرت شرایط رقابتی را داشته باشیم. ما در حالت ایده آل این مشوق ها را نباید داشته باشیم تا خود قواعد بازار این شرایط را بوجود آورد. بدین سبب اگر قیمت دارو را رقابتی نماییم شرایط مطلوب تری ایجاد می شود. ما یک مانع بزرگ تری برای ورود داریم و آن پذیرش دانشگاه هاست. بازار باید این توانایی را داشته باشد که اگر بازار سود جذابی دارد این پالس به جامعه دانشگاهی برسد و این سیستم از ابتدا تا اختتام هماهنگ باشد.
وقتی ما یک جریان درآمد اقتصادی را منوط به یک مجوز می نماییم، این قیمت مجوز حال شده ی آن درآمد از امروز تا سالهای آتی ست که توقع داریم از این فعالیت به دست بیاوریم و این دلیل قیمت نجومی مجوزها است
وی افزود: این نکته مهمست که گاهی اوقات مخالفین رفع انحصارات استدلالی دارند مانند کوچک بودن بازار دارو. مسئله این است که ما نمی توانیم درباب نیاز به آسانی اندازه گیری نماییم. در کسب وکار یک تعداد محدود نیاز وجود ندارد برای اینکه مسئله ایجاد شغل قابل ساخته شدن است. بازار می تواند خودش را توسعه دهد بدین سبب هیچ دانای کلی نمی تواند در این خصوص تصمیم بگیرد بلکه وظیفه فقط تنظیم گری است.
استادیار دانشگاه خواجه نصیر اضافه کرد: مهم تر این که یک مسئله فلسفی درباب مجوز حل نشده است. شاید بخشنامه فعلی مسئله رقابت و انحصار را حل کند ولی ما باید بین مجوز و حق سرقفلی یک تفکیکی ایجاد نماییم. مجوز از نظر بنده از سنخ مال و دارایی نیست بلکه یک حکم است. دلیل هم این است که برای مکان و مجوز یک امتیاز واحد می دهیم. ما امیدوار بودیم در بخشنامه امتیاز محل و امتیاز شخصی جدا شود ولی متأسفانه این اتفاق رخ نداد برای اینکه این مسئله مجوز را از یک حکم تبدیل به یک مال می کند.
زمانیان در توضیح ارقام بسیار بالا که برای مجوز وجود دارد توضیح داد: وقتی ما یک جریان درآمد اقتصادی را منوط به یک مجوز می نماییم، یعنی منافع ناشی از این حکم را انحصاری می نماییم، به همین خاطر این قیمت مجوز حال شده آن درآمد از امروز تا سالهای آتی ست که توقع داریم از این فعالیت به دست بیاوریم. اگر بخواهیم ببینیم در بازاری انحصار وجود دارد یا نه بسته به قیمت مجوز دارد. اگر قیمت مجوز صفر باشد یعنی انحصاری وجود ندارد.
داروخانه زنجیره ای در ایران قانون ندارد
شریف نیا درباب داروخانه های زنجیره ای عنوان کرد: ما گاهی کارهای عجیب می نماییم. برای مثال شرط می گذاریم برای تأسیس داروخانه باید لوگوی مشابه داشته باشند. برای مثال یک فروشگاه یک برندی را می تواند بعد مدتی بفروشد ولی داروخانه با لوگوی مشابه ارزش متفاوتی ایجاد نمی نماید. از طرفی بسیاری از آن هایی که مخالف بخشنامه فعلی هستند چند داروخانه دارند. داروخانه زنجیره ای تجربه اش در دنیا وجود داشته و یک زنجیره ای به طرق مختلف به وجود آمده است. بهرحال یکسری مزایا ایجاد کرد. در مورد داروخانه یکسری آدم ها داروخانه زنجیره ای دارند که اشخاص آنها معلوم نیست. خروجی آن هم این است که بطورمثال در دنیا غالب زنجیره ای ها در مناطق مرفه هستند.
استاد اقتصاد دارو افزود: در ایران این داروخانه ها معایبی دارد ولی مزایایی ندارد. مزیتی که قرار بوده ایجاد شود مانند رفاه بیشتر و خدمات بیشتر ایجاد نشده است. و مزایا در جیب دارندگان آن می رود. بدین سبب جای قوانین در زمینه به شدت خالی است.
توزیع برخط دارو مثال های زیادی ندارد به همین خاطر بنده هنوز موافق این امر نیستم برای اینکه دارو کالای در رابطه با سلامت مردم است و نوع ارائه آن متفاوت می باشد
زمانیان در قالب یک مثال تشریح کرد: استدلال رایجی که وجود دارد این است که اگر یک موزه ای داشته باشیم برای تمیز نگه داشتن آن یا باید در آنرا ببندیم یا این که باید اهتمام نماییم رفت و آمد باشد و نظافت آن جا را انجام دهیم. اگر ما تنظیم گر بازار دارو هستیم باید رقابت باشد و ما وظیفه داریم جلوی فساد را بگیریم. نمی گردد انحصار ایجاد کرد تا از فساد جلوگیری شود. پس مسئله مبارزه با فساد با نیازمند یک سری سازوکار مثل مبارزه با رانت ها و ارز ترجیحی و توافق پزشک و داروخانه ها می باشد. بدین سبب وظیفه تنظیم گر از بین بردن بسترها و ایجاد قوانین تنبیهی است.
در خصوص توزیع برخط دارو گرفتار شک هستیم
شریف نیا در مورد این که داروخانه محل خدمت رسانی و یا فروش محصول است این نکته را اظهار داشت: جهان به سمتی می رود که داروساز در زمینه خدمات توزیعی نیز وارد می شود. ما یک حق فنی داریم که آن از جز فنی و حرفه ای تشکیل شده است. در مورد داروخانه جز فنی پلاستیک و پرسنل و فضای داروخانه است و جز حرفه ای با این متفاوت می باشد. ممکنست جز حرفه ای باید پررنگ تر باشد. درباب توزیع دارو باید بگوییم دارو الکترونیکی در دنیا وجود دارد اما توزیع بصورت برخط مثال های زیادی ندارد به همین خاطر بنده هنوز موافق این امر نیستم برای اینکه دارو کالای در رابطه با سلامت مردم است و نوع ارائه آن متفاوت می باشد.
در اختتام جلسه زمانیان در توضیح به سوال یکی از حضار درباب اینکه طی مصوبه اخیر شورای سنجش پذیرش داوطلبان کارشناسی ارشد فقط از بین دانشجویانی با مدرک کارشناسی در رشته های مرتبط امکان پذیر است بیان کرد: احتمالاً این مصوبات به سرانجام نمی رسد و در دیوان عدالت اداری ابطال می شود. از طرفی نمی دانم مصوبات این شورا تا چه حد الزام دارد. این از همان سنخ قیود اضافه بر سازمان بشمار می رود. گاهی اوقات نیز چون نظام آموزشی در ایران خوب نیست، برخی ها تغییر رشته می دهند اما در حقیقت خود این ۴ سال در دانشگاه بودن قسمتی از این پروسه است و ممکنست چند سال طول بکشد تا افراد به علایق خود طی ببرند.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب