مهم ترین چالش بازار برق ایران چیست؟
کارشناس مسئول سرمایه گذاری دفتر سرمایه گذاری و تنظیم مقررات بازار آب و برق وزارت نیرو اظهار داشت: به نظر می آید که ناترازی منابع و مصارف صنعت برق و بدهی انباشته دولت به سرمایه گذاران و پیمانکاران صنعت برق به دنبال محیط نامناسب کسب و کار (قیمت یارانه ای برق، عدم شناسایی و تسهیم ریسک های سرمایه گذاری در طرح های مشارکت بخش دولتی و غیردولتی، هزینه و سرعت بالای شروع کسب و کار و...) از مهم ترین شاخصهای بازدارنده سرمایه گذاری بخش غیردولتی، در طول زنجیره صنعت برق رسانی باشد.
حسن مردانی در گفت و گو با ایسنا، با اعلان اینکه بر طبق مبانی نظری علم اقتصاد، ساختار، رفتار بازیگران در بازار و عملکرد بازار هم بر یکدیگر تاثیر گذاشته و هم از یکدیگر و شرایط اولیه و خارج از بازار تاثیر می پذیرند که بررسی رابطه علیت بین آنها، نیازمند مطالعه تجربی بر طبق داده های گذشته بازار عمده فروشی برق ایران است تا بواسطه نتایج آن بتوان درباب علیت و میزان تاثیرگذاری آن اظهار نظر کرد، اظهار داشت: مضاف بر اینکه، عملکرد بازار برق ایران، تابع شرایط اولیه (یارانه ای بودن قیمت ها، نوع مالکیت، وجود اقتصاد مقیاس، ماهیت شبکه برق، خاصیت کالای برق، وجود قیود فنی و...) و عوامل خارج از بازار مثل شوک های اقتصادی (نوسانات نرخ ارز، نرخ تورم و...) و سیاست های تثبیت اقتصادی دولت نیز خواهد بود.
وی با اعلان اینکه عملکرد بازار از منظر نیروگاه های غیردولتی، عموما با فاکتورهای مهمی مثل نرخ سودآوری (شامل دوره بازگشت سرمایه)، پیشرفت فناوری، دسترسی به شبکه، قیمت و کارایی سنجیده می شود، اظهار داشت: ساختار بازار نیز عمدتاً به شاخص هایی مثل تمرکز، موانع ورود به بازار ساختاری و موانع خروج از بازار ساختاری اشاره دارد و بالاخره رفتار بازیگران در بازار نیز بر طبق سنجه های قدرت بازار یکجانبه، تبانی، ائتلاف و سایر موانع ورود به بازار راهبردی و موانع خروج از بازار راهبردی اندازه گیری می شود.
بگفته این کارشناس درباب ساختار بازار عمده فروشی برق ایران، بنظر می رسد که چنانچه داده ها موجود باشد، می توان شاخص تمرکز را در سطح نیروگاهی و شرکتی محاسبه کرد. نکته قابل توجه این است که حتی با وجود سطح تمرکز بالا در بازار برق ایران، نمی توان نتیجه گرفت که قیمت بالا در بازار لزوما نتیجه تمرکز بالا بوده است. چونکه در بازار برق علاوه بر وجودسقف قیمت بعنوان مانع افزایش تهاجمی قیمت، بنگاه ها با وجود داشتن سهم بازار بالا، ممکنست لزوما قیمت بالا پیشنهاد نداده باشند.
مردانی با اعلان اینکه بنظر می رسد که درباب شرایط اولیه بازار و شوک های اقتصادی برای بنگاه هایی که قصد ورود به بازار دارند، وزن عوامل خارج از صنعت بیشتر از عوامل داخل صنعت باشد، افزود: بدین سبب لطمه شناسی کمی ساختار و عملکرد بازار عمده فروشی برق ایران نیازمند انجام کار مطالعاتی دقیق تجربی است. اما در بعد کیفی و تحلیلی، باتوجه به افزایش حجم مبادلات قراردادهای دوجانبه می توان اظهار داشت که بازار عمده فروشی برق ایران در مقایسه با قراردادهای دوجانبه جذابیت خوبی ندارد. همین طور باتوجه به حجم شکایات نیروگاه های غیردولتی و حتی دولتمردان در فضای رسانه ای درباب عدم رضایت از عملکرد هیات تنظیم بازار برق ایران، بنظر می رسد که مساله تشکیل نهاد تنظیم گر بازار برق مستقل، با اهمیت ترین چالش فعلی بازار برق ایران باشد.
بگفته این کارشناس عدم سرمایه گذاری بخش غیردولتی در بخش نیروگاه های حرارتی بزرگ طی قانون برنامه ششم توسعه است که می تواند ناشی از عدم جذابیت قراردادهای خرید تضمینی برق و یا عدم جذابیت ترکیب قراردادهای خرید تضمینی برق و بازار عمده فروشی برق ایران باشد، چونکه برمبنای قانون برنامه ششم توسعه، مابه التفاوت نرخ خرید تضمینی حاصل از مناقصه و متوسط بازار عمده فروشی برق ایران به سرمایه گذار برنده مناقصه پرداخت خواهد شد.
مردانی با اعلان اینکه بررسی لطمه شناسی قیمت گذاری خرید برق از نیروگاه ها در بازار برق ایران، نیازمند بررسی سازگاری قیمت گذاری خرید برق از نیروگاه ها در کل صنعت و کارکردهای انتظاری از بازارهاست، اظهار داشت: با فرض اینکه، نیروگاه هایی که در بازار عمده فروشی برق ایران مشارکت دارند، هزینه سرمایه گذاری اولیه خودرا در دوره خرید تضمینی برق پوشش داده باشند و باتوجه به کارکرد بازار گواهی ظرفیت تولید، انتظار می رود که قیمت خرید برق از نیروگاه ها در بازار عمده فروشی برق ایران، تنها هزینه زنده ماندن نیروگاه را پوشش بدهد.
وی با تاکید بر این که انتظار می رود که بازار گواهی ظرفیت تولید در بلندمدت، کارکرد مشابه و موازی بازار قراردادهای خرید تضمینی برق از منظر تامین مالی و کارکرد علامت دهی سرمایه گذاری داشته و بسته به سهم قراردادهای خرید تضمینی برق، حداکثر هزینه سرمایه گذاری اولیه نیروگاه را پوشش بدهد، اشاره کرد: همین طور بورس انرژی شامل قراردادهای دوجانبه کارکرد بلندمدت بازار عمده فروشی برق ایران را داشته و هزینه زنده ماندن نیروگاه را با تاکید بر بازتاب بلندمدت پوشش بدهد.
این کارشناس با اشاره به عملکرد بازار عمده فروشی برق ایران، اظهار نمود: چنانچه داده های بازار برق ایران موجود باشد، می توان فاکتورهای سودآوری و کارایی بازار را در سطح نیروگاهی و شرکتی محاسبه کرد، بنظر می رسد که با اهمیت ترین چالش هایی موجود در بازار عمده فروشی برق ایران عمدتاً متاثر از محیط بیرونی از منظر نیروگاه های بخش غیردولتی، شامل قاعده مند نبودن تعیین سقف قیمت انرژی و پایه بهای آمادگی در بازار عمده فروشی برق و عدم ارتباط سازگار بین قیمت گواهی ظرفیت تولید، متوسط قیمت خرید تضمینی و متوسط قیمت بازار عمده فروشی برق، عدم رعایت حقوق مالکیت در قراردادهای دوجانبه و بورس انرژی، عدم شفافیت یارانه پنهان و آشکار در زنجیره تامین برق و مناقشات و ادعای حقوقی ناشی از آنو راه حل ها و اقدامات رفع چالش ها و لطمه های ساختاری و عملکرد بازار برق ایرانو عدم شناسایی و تسهیم ریسک های مختلف بین دولت و فعالین بخش غیردولتی می شود.
مردانی با اشاره به اقدامات پیشنهادی برای غلبه بر چالش های فوق، اظهار نمود: برقراری سازگاری بین قیمت های برق در زنجیره تامین برق شامل قراردادهای خرید تضمینی برق، بازار عمده فروشی برق، بورس انرژی و بازار گواهی ظرفیت تولید با این فرض که متوسط قیمت در بازار گواهی ظرفیت تولید یا قرارداد خرید تضمینی برق، هزینه سرمایه گذاری اولیه نیروگاه را پوشش بدهد و متوسط قیمت در بازار عمده فروشی برق ایران یا بورس انرژی یا قراردادهای دوجانبه، تنها هزینه زنده ماندن نیروگاه (شامل بهره برداری و نگهداری و سرشکن سالانه هزینه اورهال نیروگاه) را پوشش بدهد، الزامی است.
وی افزود: بدین سبب متوسط پرداختی مشترکین جدید شامل خرید گواهی ظرفیت تولید، هزینه حقوق برقراری انشعاب و نیرورسانی و تعرفه شامل متوسط هزینه خرید برق در بازار عمده فروشی و متوسط هزینه ترانزیت برق در سطح شبکه انتقال و توزیع باشد، رعایت حقوق مالکیت در قراردادهای دوجانبه و بورس انرژی، شفافیت یارانه پنهان و آشکار در زنجیره تامین برق و حل مناقشات و ادعای حقوقی ناشی از آن (سهم صنعت برق در پرداخت یارانه پنهان و آشکار در مقایسه با سایر بخش ها و...)، شناسایی و تسهیم ریسک های مختلف بین دولت و فعالین بخش غیردولتی بر طبق اصول مدیریت ریسک، تغییرات قانونی و نهادی لازم برای اصلاح ساختار و عملکرد بازار برق ایران مواردی است که می توان به آن اشاره نمود.
این کارشناس با اعلان اینکه بنظر می رسد که اصلاحات ساختاری صنعت برق، نظیر راه اندازی نهاد مستقل تنظیم گر بخش برق و برقراری سازگاری قیمت بین بازارهای مختلف، نیاز به تصویب قانون جدید ندارد، اما لازم است تا اساسنامه نهاد فوق در مجلس به تصویب برسد، اظهار داشت: باتوجه به قانون اجرای سیاست های کلی اصل ۴۴ قانون اساسی، بخش غیردولتی نمی تواند در بخش شبکه انتقال و توزیع برق مشارکت (مدیریت، مالکیت و سرمایه گذاری) داشته باشد. بنظر می رسد که مشارکت (حداقل مدیریت و سرمایه گذاری) بخش غیردولتی در بخش شبکه انتقال و توزیع برق، نیاز به اصلاحاتی در قانون فوق است. هرچند صرفنظر از مشارکت بخش غیردولتی در شبکه برق ایران، ایجاد محیط رقابتی در بخش شبکه برق الزامی است که نیازمند تصویب قانون است.
بگفته مردانی با تشکیل نهاد تنظیم گر بخش برق مستقل، امید است که تصمیم های بهینه ای (از نظر اقتصادی و اجتماعی) دربخش هایی از برق که نیازمند تنظیم دارند، گرفته شود. همچنین، با برقراری سازوکار بهینه تنظیمی، رفتار قیمت بین بازارهای خرید تضمینی برق، بازار عمده فروشی برق، بورس انرژی و بازار گواهی ظرفیت تولید اصلاح گردد و در نهایت، با ایجاد محیط رقابتی در بخش شبکه برق، انتظار می رود توسعه شبکه بر طبق سازوکار بازار انجام و زمینه مشارکت بخش غیردولتی در بخش شبکه برق ایران، فراهم گردد.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب