کمبود دستگاه های ایکس ری در بندر شهید رجایی سهل انگاری یا سوءمدیریت؟
لباس نو: با وجود هشدارهای مکرر دستگاه های نظارتی درباره ی کمبود دستگاه های ایکس ری چرا مسئولان بندر شهید رجایی نسبت به این مسئله کوتاهی کردند.
به گزارش لباس نو به نقل از مهر مهر، در ایام اخیر، حادثه حریق و انفجار در بندر شهید رجایی، یکی از مهم ترین پایانه های تجاری ایران در استان هرمزگان، توجه افکار عمومی و نهادهای حاکمیتی را به خود جلب کرده است.
این حادثه که هنوز علت دقیق آن بصورت رسمی اعلام نشده، سوالات جدی درباره ی ضعف سیستم نظارتی در گمرکات و مدیریت کالاهای خطرناک مطرح کرده است.
مسئولان دولتی وعده داده اند، نتیجه غائی بررسی ها را به زودی منتشر خواهند کرد، اما گزارش های اولیه از «قصور محرز در رعایت اصول ایمنی» و احتمال وجود «اظهار خلاف واقع در محموله ها» حکایت دارد.
در این میان، برخی مفسرین و کاربران فضای مجازی، کمبود یا عملکرد ضعیف دستگاههای ایکس ری و عدم شناسایی مواد شیمیایی خطرناک را از عوامل اصلی این فاجعه می دانند.
این گزارش به بررسی ابعاد مختلف این حادثه، ادعاهای مطرح شده، و واقعیت های موجود در سیستم نظارتی گمرکات ایران می پردازد.
گزارش اولیه وزارت کشور: قصور ایمنی و خلاف اظهاری
مرکز اطلاع رسانی وزارت کشور با انتشار اطلاعیه ای اعلام کرد، کمیته ویژه بررسی علل حادثه، بعد از برگزاری چندین جلسه فنی و کارشناسی، دو نکته کلیدی را به عنوان نتایج اولیه تأیید کرده است. قصور در رعایت اصول ایمنی و پدافند غیرعامل بصورت محرز شناسایی شده است. وجود خلاف اظهاری در بعضی از محموله ها که دستگاههای قضائی و امنیتی درحال پیگیری عاملان آن هستند.
این بیانیه هرچند بطور مستقیم به کمبود تجهیزات نظارتی مانند ایکس ری اشاره نکرده، اما بر لزوم «بازنگری در فرآیندهای کنترلی» تاکید دارد.
مسئولان وزارت کشور همین طور اعلام نمودند که تا پایان بررسی های کارشناسی، از اظهارنظر قطعی خودداری می کنند، اما شواهد موجود نشان داده است که «تخلفات انسانی و ساختاری» در این حادثه نقش داشته اند.
ادعاها درباره ی نقص سیستم نظارتی: دستگاههای ایکس ری در مرکز توجه
پس از این حادثه، موجی از انتقادات در شبکه های اجتماعی و رسانه ها شکل گرفت که عمدتا ضعف نظارتی در گمرکات را هدف قرار داده است.
برخی کاربران مدعی شده اند که «در بنادر ایران دستگاه ایکس ری وجود ندارد» یا «تعداد این دستگاه ها به شدت محدود است و حتی از برخی استفاده نمی شود».
این ادعاها زمانی جدی تر شد که «سارا فلاحی»، عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی، در گفتگو با رسانه ها اعلام نمود: در بنادر باید ورودی ها و خروجی کالا بوسیله دستگاههای ایکس ری کنترل شوند و به این رویه غلط پایان دهیم و حتما باید بررسی شود که حمل این کالا از مبدأ تا مقصد به چه شکل انجام شده است؛ طبق اطلاعات اولیه مشخص شده که در این حوزه اظهار انجام نشده و همین طور تخلف و کوتاهی صورت گرفته است البته به نتیجه غائی نرسیده ایم چونکه امروز نیز شواهد دیگر اضافه می شود که در این خصوص نهادهای امنیتی و نظارتی نیز با جدیت ورود کرده اند.
از سوی دیگر، حدود یک ماه عبدالحسین خسروپناه، دبیر شورایعالی انقلاب فرهنگی، در مصاحبه ای به مشکلات ساختاری بندر شهید رجایی اشاره کرده بود: در این بندر فقط یک دستگاه ایکس ری وجود دارد و آن هم فقط برای کانتینرهای ترانزیتی استفاده می شود. برای کالاهای داخلی، بازرسی به صورت «باز کردن درِ کانتینر و نگاه سطحی» محدود می شود که این تکنیک به هیچ وجه قابل اعتماد نیست.
این اظهارات، پرسش هایی جدی درباره ی تعداد و توزیع دستگاههای ایکس ری و نحوه کار آن در بنادر کلیدی ایران بوجود می آورد.
نکته جالب توجه اینجاست که موضوع سیستم نظارتی هوشمند در مبادی ورودی از سالیان قبل مورد تاکید مقام معظم رهبری بوده است، ایشان در سخنان نوروزی خود در سال ۱۳۹۶ فرمودند: «به بنده گزارش دادند که از فلان بندر در روز بطورمثال سه هزار تا پنج هزار کانتینر وارد کشور می شود. از مجموع این سه هزار یا پنج هزار، فقط ۱۵۰ کانتینر بازدید می شود! خب چرا؟ بقیّه بازدید نمی شود و می آید … باید جلوی این ها گرفته بشود؛ و می توانیم.»
چه تعداد دستگاه ایکس ری در گمرکات وجود دارد؟
بر اساس اطلاعات رسمی انتشار یافته در تارنمای گمرک، ایران به ترتیب دارای ۴۴ و ۴۸ گمرک در عرصه واردات و صادرات است که بندر شهید رجایی به عنوان بزرگ ترین بندر تجاری کشور، سهم قابل توجهی از ترخیص کالا به ویژه کالای کانتینری را بر عهده دارد.
بااین حال، اطلاعات دقیقی درباره ی تعداد دستگاههای ایکس ری در دسترس نیست. منابع غیررسمی تعداد این دستگاه ها را در کل کشور «حدود ۳۲ دستگاه» تخمین می زنند که اغلب در بنادر اصلی مانند بندرعباس، امام خمینی و چابهار متمرکز شده اند.
این در حالیست که مطابق با قانون امور گمرکی ایران و بخشنامه های مرتبط، استفاده از دستگاههای ایکس ری را برای بازرسی محموله ها الزامی می دانند. ماده ۴۵ قانون مقررات صادرات و واردات تصریح می کند: «کلیه کالاهای وارداتی و صادراتی باید قبل از ترخیص، تحت بررسی های فنی شامل اسکن ایکس ری و نمونه برداری احتمالی قرار گیرند.»
درواقع مطابق با مطابق با بند «ط» ماده ۳ قانون امور گمرکی، گمرک مکلف به استفاده از تکنولوژی های جدید و تجهیز اماکن گمرکی به ابزارهای پیشرفته جهت افزایش و بهبود انجام تشریفات گمرکی شده است.
همچنین ماده ۶ قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز نیز به این امر اساسی اشاره نموده است. باهدف کاهش توقف ها و افزایش دقت در کنترل و بازرسی کالا، دو وزارتخانه اقتصاد و راه و شهرسازی مکلف شده اند ضمن تجهیز مبادی ورودی و خروجی و مسیرهای حمل و نقل به امکانات فنی مناسب، کلیه فرایندهای اسناد ورود، صدور، عبور، حمل و نقل و نظایر آنرا الکترونیکی کنند.
فارغ از مسئله قوانین، کشور در عرصه ساخت دستگاه ایکس ری با مشکلی مواجه نیست و چندین تولیدکننده قادر به تجهیز گمرکات کشور به این سیستم نظارتی هستند، اما شواهد حکایت از آن دارد که تنها ۱۷ دستگاه ساخت داخلی در گمرکات کشور نصب شده است.
درواقع یکی از راهکارهای کلیدی برای حل مشکل کمبود دستگاههای ایکس ری، تولید داخلی این تجهیزات است. شرکت های دانش بنیان ایرانی نیز در سالیان اخیر موفق به ساخت دستگاههای اسکن پیشرفته باقابلیت شناسایی مواد خاص شده اند. بااین حال، عدم اختصاص بودجه کافی، اولویت دهی به واردات و قراردادهای عجیب با تولیدکنندگان داخلی، مانع از تجهیز این فناوری در گمرکات کشور شده است.
در پایان باید گفت، حادثه بندر شهید رجایی، زنگ خطری برای کل سیستم نظارتی ایران است. هرچند بررسی های غائی هنوز منتشر نشده، اما شواهد اولیه نشان داده است که کمبود تجهیزات مدرن، نیروی انسانی ناکارآمد، و قوانین شلخته در تشدید این فاجعه نقش داشته اند.
در بندری که روزانه بالاتر از ۳۵۰۰ کامیون عبور می کند – مطابق اظهارات استاندار هرمزگان – نظارت باید بصورت هوشمند، مستمر و با استفاده از دستگاههای پیشرفته ایکس ری صورت گیرد. اما متاسفانه، کوتاهی و ترک فعل در این حوزه، کشور را با چالشی بزرگ و جبران ناپذیر روبه رو کرده است. این مساله نه فقط خسارات اقتصادی سنگینی به بار آورده، بلکه فقدان هم وطنان عزیزمان را نیز در پی داشته که ضایعه بسیار بزرگی بحساب می آید.
منبع: lebaseno.com
از این مطلب لباس نو خوشتان آمد؟
(1)
(0)
تازه ترینهای لباس نو مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب