گزارشهای اخیر از نشست خبری «ایران مد» حاکی از سلطه ۶۰ درصدی کالاهای قاچاق بر بازار پوشاک ایران است.
صنعت پوشاک؛ پیشران اقتصادی یا قربانی همیشگی؟
صنعت نساجی و پوشاک به دلیل نیاز به سرمایهگذاری ارزی کمتر نسبت به صنایع سنگین و قدرت اشتغالزایی بسیار بالا، در بسیاری از کشورهای در حال توسعه (مانند بنگلادش و ویتنام) به عنوان موتور محرک اقتصاد شناخته میشود. در ایران نیز این صنعت پتانسیل تبدیل شدن به یک قطب صادراتی را دارد، اما چالشهای موجود، آن را به سمت «بقا» به جای «توسعه» سوق داده است. هزینههای بالای اجاره، نوسانات ارزی و سنتی بودن برخی بخشهای تولید، در کنار فشارهای بیرونی، تولیدکننده ایرانی را در یک رقابت ناعادلانه قرار داده است.
۶۰ درصد بازار پوشاک ایران در محاصره استوکهای قاچاق
در آستانه برگزاری نمایشگاه «ایران مد»، مجید افتخاری، از چهرههای شاخص اتحادیه تولید و صادرات پوشاک، پرده از واقعیتی تلخ برداشت: بازار پوشاک ایران به جای آنکه ویترین توانمندی داخلی باشد، به تسخیر کالاهای قاچاق درآمده است. طبق آمارهای تکاندهنده، اکنون بیش از ۶۰ درصد ظرفیت بازار در اختیار محصولات غیرقانونی است. این حجم عظیم قاچاق، که ارقامی بین ۱ تا ۳ میلیارد دلار برای آن تخمین زده میشود، عملاً توان رقابت را از کارخانههای داخلی سلب کرده و آنها را به مرز ورشکستگی کشانده است.
بحرانهای پساجنگ و تغییر رفتار مصرفکننده:
صنعت پوشاک ایران که هنوز از شوکهای اقتصادی ناشی از تنشهای نظامی اخیر (جنگ ۱۲ روزه) خارج نشده، با رکودی عمیق دستوپنج نرم میکند. اولویتهای معیشتی و نگرانیهای امنیتی باعث شده تا پوشاک از سبد اصلی خرید خانوار خارج شود. افتخاری معتقد است که دولت نه تنها بسته حمایتی مشخصی برای دوران پساجنگ ارائه نداده، بلکه با محدودیت در فضای نمایشگاهی و ترکفعل در ستاد مبارزه با قاچاق، مسیر را برای تولیدکنندگان دشوارتر کرده است.
از بحران انرژی تا هجوم «تناژی» کالاهای ترکیه:
تولیدکنندگان ایرانی اکنون با پدیدهای نوین در قاچاق روبرو هستند: کالاهای استوک و کنسل شده. پس از بحرانهای منطقهای، بسیاری از سفارشهای کشورهای دیگر در ترکیه لغو شد و این کالاهای مازاد، اکنون به صورت «کیلویی و تناژی» و از طریق مبادی غیررسمی مانند کولبری و ته لنجی روانه ایران میشوند. در حالی که تولیدکننده داخلی با قطعی برق ۴ تا ۶ ساعته و هزینههای گزاف ژنراتور دستوکمان میکند، کالای قاچاق بدون پرداخت هیچگونه عوارض، مالیات یا هزینه انرژی، بازار را اشباع کرده است.
کورسوی امید: خلاقیت خصوصی و هیاتهای تجاری:
با وجود تمام این ناملایمات، بخش خصوصی بیکار ننشسته است. در نمایشگاه پیشرو، ۱۰۰ شرکت داخلی قرار است بخشی از توانمندیهای خود را به نمایش بگذارند و حضور هیاتهای تجاری از روسیه، فرصتی برای صادرات ایجاد کرده است. همچنین، اتحادیه پوشاک با انعقاد تفاهمنامههایی با پلتفرمهای خرید اقساطی، تلاش کرده است تا قدرت خرید مردم را تحریک نموده و از نابودی کامل این صنعت جلوگیری کند.